Ջուր

H2O

Ջուրն անհոտ, անհամ, անգույն, հաստ շերտում կանաչաերկնագույն երանգով թափանցիկ հեղուկ է: Գազային ջուրը կոչվում է գոլորշի, իսկ պինդը՝ սառույց: Ջուրը Երկրի վրա ամենատարածված և ամենաշարժուն նյութերից է: Ջրի գոյության տարբեր ձևերը՝ մառախուղը, անձրևը, եղյամը, ձյունը, կարկուտը, սառույցը, պայմանավորված են օդերևութաբանական պայմաններով: Մարդկության զարգացման սկզբնական շրջանում ջուրն օգտագործվել է խմելու և կենցաղային կարիքների, ավելի ուշ՝ ոռոգման, նավագնացության, ձկնորսության համար:

Ջրի աղտոտման պատճառները և պայքարը դրանց դեմ

Ջուրն ակտիվ քիմիական միացություն է, ուստի, մեծ թվով նյութերի հետ է փոխազդում: Այդ փոխազդեցություններից ամենահանրահայտն ու տեսանելին նյութերի լուծվելն է ջրում:

Ջուրը համընդհանուր լուծիչ է:

Նյութերը, որոնք պատահական կամ դիտավորյալ լցվել են ջրի մեջ, կարող են դիտվել որպես ջուրն աղտոտողներ:

Որպես լուծիչ՝ ջրի հատկությունները հիմնականում պայմանավորված են դրա մոլեկուլի բևեռային կառուցվածքով: Ջրի մեջ են անցնում բազմաթիվ նյութեր, որոնց մի մասն աղտոտում է ջուրը, և այն դարձնում օգտագործման համար ոչ պիտանի:

Ջրում լուծվում են գազային, հեղուկ և պինդ նյութեր:

Կենցաղից ծանոթ ենք քացախաթթվի, կերակրի աղի, շաքարի լուծույթներին: Ջրային լուծույթ է նաև արյունը, մեզը և մյուս կենսաբանական հեղուկները:

Բնական ջրի  աղտոտումը ջրի որակի իջեցումն է, երբ ջրամբարների՝ գետերի, լճերի, ծովերի, օվկիանոսների մեջ քիմիական, կենսաբանական և ֆիզիկական աղտոտիչներ են թափվում:  

Ըստ ջրում լուծված թթվածնի հետ փոխազդեցության՝ ջուրն աղտոտող նյութերը բաժանվում են երկու խմբի.

1.Նյութեր, որոնց օքսիդացման համար պահանջվում է թթվածին.

ա) վարակի հարուցիչներ՝ վիրուսներ և բակտերիաներ: Դրանց թվին են պատկանում կեղտաջրերը և կենդանական ծագմամբ թափուկները:

բ) Բույսերի համար սննդարար նյութեր, պարարտանյութեր, արդյունաբերական թափոնները:

գ) Օրգանական միացություններ՝ դետերգենտներ, հերբեցիդներ, միջատասպաններ, կեղտաջրեր:

2. Այլ տեսակի աղտոտողներ.

1. Հանքանյութեր և քիմիական ազդանյութեր՝ թթուներ, հիմքեր և աղեր: Դրանց թվին են պատկանում հանքահորերից արտահոսող ջրերը, անօրգանական արդյունաբերական թափոնները:

2. Ռադիոակտիվ նյութեր:

3. Ջերմային աղտոտում:

Կենդանի օրգանիզմների   գոյությունը  ջրում կախված է դրանում լուծված թթվածնի քանակից: Այդ քանակը  տատանվում է 15 մգ-լ^-10^օС մինչև 9մգ-լ1^-1 20^օС:

Թափոնները, որոնց քայքայման համար թթվածին է պահանջվում, ընկնելով բնական ջրամբարները, օքսիդանում են ջրում լուծված թթվածնով, ինչը հանգեցնում է դրա ծախսի կտրուկ մեծացմանը: Ընդհանուր ձևով՝ օքսիդացման ռեակցիան կարելի է ներկայացնել հետևյալ ձևով.

С + O₂ à CO₂

Կարելի է հաշվել, որ 1 գ ածխածնի օքսիդացման համար պահանջվում է 2.67 գ Օ₂, այսինքն՝ 300 լ ջրում լուծված ամբողջ թթվածինը: Մեծ քանակությամբ անմշակ կոյուղաջրեր լցվում են բնական ջրամբարները և փոխազդում ջրում լուծված թթվածնի հետ՝ իջեցնելով դրա քանակը՝ ջրում կյանքը պահպանելու համար անհրաժեշտ մակարդակից:

Բնական ջրերի աղտոտումը նիտրատներով, ֆոսֆատներով, կապարի ու սնդիկի միացությունները, օրգանական նյութերով հանգեցնում է ձկների ու ջրային այլ կենդանիների ոչնչացմանը, ջրային բույսերի աճին, գետերի և լճերի ծանծաղացմանը: Ջրի աղտոտումը բազմաթիվ պատճառներ ունի, որոնցից առավել վտանգավոր կեղտաջրեր են: Տարբերում են կեղտաջրերի հետևյալ տեսակները՝ կենցաղային, արտադրական, մթնոլորտային: